​          Trong quá trình học các môn Lịch sử - Địa lí, Ngữ Văn, ... việc cung cấp, truyền tải kiến thức về cộng đồng các dân tộc Việt Nam như nguồn gốc, văn hóa, trang phục, ăn, ở, phong tục tập quán… là rất cần thiết cho các em học sinh. Hiện nay, kiến thức về vấn đề các dân tộc mà giáo viên và các em học sinh được tìm hiểu chủ yếu thông qua bài học, tài liệu, nguồn thông tin trên sách báo, bản đồ, Internet hay đi tham quan ở các bảo tàng. Nhưng chưa thật sự thu hút sự tập trung của các em. Nhận thấy điều đó, ba em học sinh Lê Nguyễn Khánh Linh, Ninh Võ Gia Linh của trường THCS Trần Phú và Nguyễn Việt Đức của trường THCS Phan Bội Châu, Thị trấn Gia Ray, huyện Xuân Lộc đã cùng nhau lên ý tưởng cho sản phẩm “ Mô hình bản đồ phân bố, nguồn gốc, văn hóa 54 thành phần dân tộc Việt Nam” giúp cho việc học tập, ghi nhớ của các em trở nên dễ dàng, hiệu quả hơn.

        Mô hình bản đồ được thiết kế gồm: Bản đồ hành chính Việt Nam với 63 tỉnh thành, có độ cao 1,5m, chiều rộng 0,8m. Phía sau bản đồ có gắn hệ thống đèn led nhiều màu sắc tượng trưng cho sự phân bố các dân tộc. Có khung bao quanh, giá đỡ và dây điện. Mô hình này được tạo ra có đầy đủ video tổng hợp của 54 dân tộc, vừa có hệ thống đèn led chiếu sáng thể hiện vị trí của các dân tộc. Điểm này trên thị trường chưa có sản phẩm nào về bản đồ được tạo ra.

Em Lê Nguyễn Khánh Linh – học sinh lớp 8/1 cho biết :  “Thỉnh thoảng khi đi tham quan các bảo tàng chúng em thấy các hướng dẫn viên dùng đèn lazer chiếu lên bản đồ và hướng dẫn bằng lời nói, giới thiệu thông tin. Có một số bảo tàng có lắp đặt hệ thống đèn, tuy nhiên lại dùng công tắc để bật tắt, và hầu như không có video minh họa. Như vậy, chưa thu hút được sự tập trung và thiếu khoa học đối với thời đại công nghệ 4.0. Từ đó chúng em có ý tưởng cho sản phẩm này”.

Bản đồ sử dụng đèn led để tạo ra nhiều màu sắc thể hiện được các dân tộc đang sinh sống ở tỉnh nào, đồng thời kết hợp với phát video trên máy tính nói về nguồn gốc, văn hóa, phong tục, tập quán của từng dân tộc. Tất cả thao tác đều được điều khiển bằng máy tính hoặc điện thoại mà không cần phải dùng công tắc.

Em Ninh Võ Gia Linh – học sinh lớp 7/5 cho biết thêm: “Để làm ra được hệ thống đèn led các dân tộc: sử dụng ngôn ngữ lập trình C để lập trình code bao gồm: Code khi nhấn vào dân tộc nào thì những tỉnh có dân tộc đó sinh sống sẽ sáng lên, chỉ định một tỉnh là một ngõ ra của vi điều khiển. Để điều khiển được hệ thống đèn led trên: sử dụng app Arduino, viết code bằng ngôn ngữ lập trình Arduino để điều khiển bằng máy tính hoặc điện thoại và sử dụng phần mềm Camtasia thiết kế các video tích hợp để  giới thiệu nguồn gốc, văn hóa từng dân tộc”.

 
                  Hình: Đoạn code lập trình dân tộc sống ở các tỉnh

Ban đầu khi chưa có tác động thì bản đồ hiển thị dưới dạng bản đồ với 63 tỉnh thành, đồng thời hệ thống led các đường ranh giới luôn luôn sáng. Việc thiết kế đèn led như thế này rất thích hợp khi trưng bày trong các bảo tàng vì không gian trong bảo tàng thường có ánh sáng mờ, bản đồ có hệ thống led sẽ tạo điểm nhấn, thu hút và thể hiện rõ nét bản đồ hơn. Cấu trúc hệ thống đèn led có 2 dạng: một hệ thống đèn ranh giới chỉ có tác dụng phát sáng và một hệ thống đèn gắn trong các tỉnh sẽ phát sáng khi được điều khiển bằng máy tính hay điện thoại.

Em Nguyễn Việt Đức, học sinh lớp 8/8 giới thiệu thêm về quá trình hoạt động: “Để điều khiển đèn led và phát video thì dùng app lập trình led và thiết kế các nút điều khiển. Khi người dùng muốn biết dân tộc nào đang được phân bố ở đâu thì nhấn vào nút điều khiển đèn led trên app, khi đó trên bản đồ hệ thống đèn led tại các địa điểm mà có nhóm dân tộc đó đang sinh sống sẽ sáng lên. Và đèn dân tộc sẽ nhấp nháy liên tục để tạo điểm nhấn. Đồng thời cùng lúc đó trên màn hình sẽ hiển thị video giới thiệu dân tộc đó. Các thông tin này được lấy từ nguồn trên trang cổng thông tin điện tử ủy ban dân tộc và trang wikipedia. Muốn xem dân tộc khác thì chúng ta chỉ cần chọn lại nút nhấn tên dân tộc đó.  Như vậy, người dùng nhìn  vào sẽ vừa thấy được dân tộc đó đang sống ở đâu trên đất nước Việt Nam, vừa được nghe và xem các hình ảnh, thông tin về dân tộc mình muốn tìm hiểu”.

   Hình : Video dân tộc Ê Đê được phát khi nút dân tộc Ê Đê được nhấn

Mô hình này giúp cho công tác dạy và học nhẹ nhàng hơn trong việc đi tìm nguồn tư liệu, hình ảnh. Không chỉ dùng trong học tập mà mô hình còn có thể dùng để trưng bày nhằm giới thiệu đến tất cả mọi người dân trong nước và du khách nước ngoài muốn tìm hiểu về đặc trưng của các dân tộc Việt Nam.

Cô Nguyễn Thị Thúy, giáo viên trực tiếp hướng dẫn các em tâm sự: “Khi nghe các em nói ý tưởng, muốn thực hiện một mô hình vừa thể hiện được sự phân bố dân tộc trên bản đồ vừa thể hiện được nguồn gốc, văn hóa, trang phục, ăn, ở, phong tục tập quán… của từng dân tộc thông qua các đoạn video, thay vì xem trên các trang cổng thông tin điện tử  dưới dạng văn bản như trước đây. Và có thể dùng mô hình này để trưng bày trong bảo tàng cho khách tham quan. Tôi cùng các em tìm hiểu và tạo ra mô hình bản đồ trên”.

Với mô hình độc đáo này, ba em Lê Nguyễn Khánh Linh, Ninh Võ Gia Linh và Nguyễn Việt Đức đã vinh dự giành giải ba cấp tỉnh tại hội thi “Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Đồng Nai năm 2022 và đại diện dự thi cấp quốc gia. Hi vọng với đặc tính dễ sử dụng, có tính ứng dụng cao, mô hình thiết kế đẹp, đây sẽ là một sản phẩm học tập được ứng dụng, phổ biến rộng rãi trong công tác dạy và học ở các trường học nhằm nâng cao hiệu quả, kích thích sự hứng thú của các em học sinh với vấn đề các dân tộc ở Việt Nam trong thời gian tới.

Bông Mơ